Hoe vaak heb je het meegemaakt dat je een ander jouw probleem of verdriet probeert uit te leggen en dat het lijkt alsof je daar niet bent om jouw verhaal te doen maar eerder om het verhaal van de ander te horen? Heb jij ooit iemand jouw pijn willen uitleggen om alleen maar het idee te krijgen dat jouw gevoelens niet valide zijn? Indien dit ‘ja’ is, dan ben je in een valkuil gevallen van false compassie. Het is heel goed om de kenmerken van valse compassie te begrijpen omdat je jezelf ertegen moet beschermen, maar ook jezelf moet behoeden dat je een ander ook niet zo behandeld. Wij maken ons namelijk heel makkelijk schuldig aan valse compassie.
“Ik weet precies hoe jij je voelt”
Niemand weet precies hoe een ander voelt. Ieder mens is anders en uniek. Zelfs als je denkt het zelfde meegemaakt te hebben is het onmogelijk om precies te begrijpen hoe een ander iets ervaart. Dit komt omdat wij onze ervaringen verwerken op basis van al onze vorige ervaringen, opgedane kennis en emotionele impressies die ons vormen. Dit is een configuratie van ontelbare variabelen die mensen zo uniek maken van een ander. Het is daarom onmogelijk om precies te vatten wat de ander meemaakt.
Natuurlijk kan je mee voelen wat een ander meemaakt. Maar meevoelen is sympathiseren met een ander op basis van jouw eigen ervaringen. Hierdoor kan je relateren, en vooral luisteren naar de ander. En daar gaat het om: luisteren en dan proberen te begrijpen en daarna pas erover mee te praten. Als je doet alsof je het helemaal begrijpt en dan relateert aan jouw ervaringen, dan kom je helemaal niet sympathetisch over. Het lijkt meer alsof je dit als een smoes ziet om over jezelf te praten en niet zozeer om te praten over wat er omgaat in de ander.
“Dit is God’s plan”
Hoe religieus iemand ook is. Wanneer het een tijd van catastrofe is voor een persoon dan is dat niet het moment om te horen dat het God’s plan is. In een tijd van emotionele crisis kan dit zorgen voor verwarring, onzekerheid en zelfs woede. Hoe kan God willen dat ik dit meemaak? Het is pas later wanneer de emoties kalm zijn geworden dat iemand kan beginnen te relativeren. Door te zeggen dat het God’s plan is lijkt het alsof jij wel de persoons leven uitgestippeld weet te zien. Dit komt heel ongevoelig over. Het kan er zelfs voor zorgen dat die persoon gaat twijfelen over zijn religie.
Alleen als je een band hebt met een ander en samen dezelfde geloofsovertuiging hebt zou het misschien kunnen om vertrouwen uit te spreken in een plan van God. Maar het is niet makkelijk omdat een ieder zijn religie op zijn eigen manier ervaart.
“Laat me weten als je wat nodig hebt”
Dit is een ontwijkende reactie. Het legt de taak om hulp te krijgen bij de ander die juist hulp nodig heeft. Hoe groot is de kans dat iemand die in de war is of emotioneel niet stabiel is werkelijk hulp zal vragen? Veel mensen weten niet hoe zij om hulp moeten vragen. Ik heb van daklozen geleerd dat hulp vragen betekent dat jij je in een kwetsbare positie moet zetten. Wanneer iemand je dan weigert is het even pijnlijk als de situatie waarin je bent. Het voelt alsof die persoon vindt dat het goed is dat jij in die situatie zit. Wanneer je dat meemaakt dan heb je weinig hoop voor jezelf.
In plaats van te zeggen “laat me weten als je wat nodig hebt”, onderzoek wat voor deel/werk etc. jij op je kunt nemen om de persoon te helpen. Doe het actief in plaats van passies. Iemand die geraakt is door een incident is vaak emotioneel niet stabiel. Simpele taken lijken dan onmogelijk om te doen. Dit kunnen zijn: de was doen, boodschappen halen, brieven schrijven, koken, opruimen, afspraken met de politie, ziekenhuis, dokter of andere hulpverleners nakomen.
“Het komt wel goed”
Dit is een ware uitdrukking. Want, uiteindelijk komt alles ook goed. Maar zolang het niet goed is gekomen is dit een uitdrukking die niet van toepassing is. Mensen willen dit niet horen wanneer zij verdriet hebben. “Het komt goed” moet je van jezelf horen. Het moet komen als een deel van verwerking. Als een ander het zegt komt het heel oppervlakkig over. Het lijkt alsof de zwaarte van de situatie niet begrepen of geaccepteerd wordt.
Er zijn vele uitdrukkingen die gezegd worden, maar dit zijn de meest voorkomende. Wij allemaal maken soms de fout om tijdens een gesprek zo te praten. Maar wij allemaal weten ook hoe het zou zijn als iemand zo tot ons praat. Wees begripvol door meer te luisteren.